Młody jęczmień to proszek otrzymywany najczęściej z soku lub suszu młodych pędów jęczmienia (Hordeum vulgare L.). Zawiera m.in. chlorofil, witaminy C, E, K i z grupy B, składniki mineralne (wapń, magnez, żelazo, potas, cynk), błonnik oraz związki o aktywności przeciwutleniającej (np. enzymy takie jak dysmutaza ponadtlenkowa – SOD). W literaturze naukowej opisano szereg wyników badań przedklinicznych (in vitro i na zwierzętach), które sugerują możliwe działania ochronne. Dane kliniczne u ludzi są ograniczone, dlatego wnioski dotyczące profilaktyki nowotworów należy traktować ostrożnie.
Wyniki badań przedklinicznych
Badania in vitro (linie komórkowe)
W modelu raka jelita grubego (linie HT-29 i LS-180) ekstrakty z młodego jęczmienia hamowały proliferację komórek nowotworowych. Efekt dotyczył warunków laboratoryjnych i konkretnych stężeń zastosowanych w badaniu.
Czerwonka A. i wsp., 2017.
Z frakcji polisacharydowych młodej trawy jęczmiennej opisywano działanie antyproliferacyjne i przeciwutleniające. Skala efektu zależała od dawki i warunków testu.
Xu J. i wsp., 2022.
Ekstrakty z młodego jęczmienia indukowały apoptozę (zaprogramowaną śmierć komórki) w liniach raka piersi i prostaty. Jest to obserwacja w modelu komórkowym, która nie przesądza o skuteczności u ludzi.
Woo K.J. i wsp., 2017.
Badania na zwierzętach
W modelach doświadczalnych raka piersi u gryzoni dodatek młodego jęczmienia do diety wiązał się z mniejszym tempem wzrostu guza i niższymi wskaźnikami stresu oksydacyjnego. Wyniki te wymagają potwierdzenia w badaniach klinicznych.
Doniesienia eksperymentalne; por. Kozłowska & Szostak-Węgierek, 2016 (materiał udostępniany m.in. przez ResearchGate).
Uwaga: Efekty obserwowane w komórkach lub u zwierząt nie muszą przekładać się na skuteczność u ludzi. Różnice w dawkach, biodostępności i metabolizmie są kluczowe.
Potencjalne mechanizmy działania (hipotezy oparte na danych przedklinicznych)
- Aktywność przeciwutleniająca: chlorofil, witaminy C/E oraz enzymy (np. SOD, katalaza) mogą ograniczać uszkodzenia oksydacyjne DNA w warunkach eksperymentalnych. W młodym jęczmieniu identyfikowano też flawonoidy (np. saponarynę, lutonarynę), którym przypisuje się udział w zmiataniu wolnych rodników.
Przegląd fitochemiczny: Ruiz-Medina A. i wsp., 2019; Panthi M.P. i wsp., 2020. - Modulacja odpowiedzi zapalnej: w badaniach laboratoryjnych ekstrakty z traw jęczmiennych wykazywały właściwości przeciwzapalne, m.in. poprzez wpływ na markery stresu oksydacyjnego i stabilność błon komórkowych.
Panthi M.P. i wsp., 2020. - Wpływ immunomodulacyjny: prace nad otrębami jęczmiennymi (to inny surowiec niż młoda trawa) wskazują na aktywację elementów odpowiedzi immunologicznej w modelach eksperymentalnych. Wyników tych nie należy automatycznie przenosić na sproszkowany sok z młodego jęczmienia.
Abuarab M. i wsp., 2022.
Co wiemy, a czego nie wiemy?
Wiemy: w modelach komórkowych i zwierzęcych młody jęczmień bywał związany z hamowaniem proliferacji komórek nowotworowych, indukcją apoptozy oraz aktywnością przeciwutleniającą i przeciwzapalną.
Nie wiemy wystarczająco: czy i w jakim stopniu te efekty przekładają się na ludzi (skuteczność kliniczna, dawki, biodostępność, czas stosowania). Brakuje dobrze zaprojektowanych, randomizowanych badań klinicznych oceniających twarde punkty końcowe (zachorowalność, śmiertelność, progresję choroby).
Zastosowanie praktyczne i środki ostrożności
Młody jęczmień może być elementem zbilansowanej diety. Nie stanowi leczenia onkologicznego i nie zastępuje zaleconych terapii.
Osoby w trakcie leczenia (np. chemioterapii, radioterapii) lub przyjmujące leki wpływające na krzepnięcie (witamina K w diecie może być istotna u pacjentów na antagonistach witaminy K) powinny skonsultować suplementację z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
Produkty różnią się składem i surowcem (sproszkowany sok vs. suszona trawa vs. otręby). Wnioski z badań nad jednym materiałem roślinnym nie muszą dotyczyć innego.
Podsumowanie
Dostępne badania przedkliniczne sugerują, że składniki młodego jęczmienia mogą wykazywać działania potencjalnie korzystne w kontekście procesów związanych z karcynogenezą (antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antyproliferacyjne). Aktualnie brakuje mocnych dowodów klinicznych u ludzi, które pozwoliłyby rekomendować młody jęczmień jako środek skuteczny w profilaktyce lub leczeniu nowotworów. Może on stanowić uzupełnienie diety, a decyzję o stosowaniu w chorobie nowotworowej należy podejmować po konsultacji ze specjalistą.
Źródła
In vitro / zwierzęta
Czerwonka A., Tokarz A., Jeż M., Wyrostek A. (2017). Chemopreventive properties of young green barley extracts in in vitro model of colon cancer. Ann Agric Environ Med, 24(3), 478–483.
Woo K.J., Jeong Y.J., Park J.W., Lee T.J., Kim M.S., Kwon T.K. (2017). Induction of apoptosis by young barley extract in human breast and prostate cancer cells. Biomedical Reports, 7(4), 333–338.
Xu J., Ma S., Wang H., Sun Y., Chen F., Chen Y. (2022). Structural characterization, antioxidant and antiproliferative activities of polysaccharides from hulless barley grass. Foods, 11(5), 677.
Kozłowska J., Szostak-Węgierek D. (2016). Young Barley Indicates Antitumor Effects in Experimental Breast Cancer in Vivo and in Vitro. (materiał udostępniany m.in. w serwisie ResearchGate).
Skład i właściwości przeciwutleniające/przeciwzapalne
Ruiz-Medina A., Salas-Pérez L., García-Salas P., Rivas A., García-Rodríguez J. (2019). Phytochemical composition and antioxidant capacity of young barley plants. Scientific Reports, 9, 5936.
Panthi M.P., Subedi L., Pandey D., Lee Y.H. (2020). Phytochemical analysis, antioxidant and anti-inflammatory activities of barley grass extracts. BMC Complement Med Ther, 20, 286.
Immunomodulacja (inny surowiec – otręby jęczmienne)
Abuarab M., Ali M., Ahmed M., El-Bassuoni E. (2022). Antitumor and immunomodulatory effects of barley bran extract. Frontiers in Nutrition, 9, 838373.
